B-Wysoka zlozonosc ekologiczna
Woda slodka to nie tylko "w zasadzie odnawialny zasób naturalny" . Woda to takze zywe srodowisko, na które sklada sie róznorodnosc ekosystemów wodnych, siedlisk i gatunków. Ponadto tereny podmokle i ekosystemy ladowe zaleza bezposrednio od zdrowych, pod wzgledem jakosci i ilosci, ekosystemów wodnych. Wsród 13 400 jednolitych czesci wód podziemnych i 111 000 jednolitych czesci wód powierzchniowych „80 % stanowia rzeki, 16 % jeziora, a 4 % wody przybrzezne lub przejsciowe”
. Wody powierzchniowe, wody przejsciowe, wody przybrzezne i wody podziemne zapewniaja szereg uslug ekosystemowych
w zakresie wspierania
, regulowania
, zaopatrywania
i kulturowych
. W 2019 r. w raporcie IPBES dotyczacym róznorodnosci biologicznej i uslug ekosystemowych ponownie podkreslono wartosc dodatnia koncepcji Nature's Contribution to People
poza podejsciem wylacznie utylitarnym. Wszyscy sa swiadomi, ze "woda jest niezbedna do zycia, a tym samym do funkcjonowania naszego spoleczenstwa i gospodarki". Parlament Europejski podkresla, ze tereny podmokle pelnia rózne funkcje, takie jak pochlanianie dwutlenku wegla, stabilizowanie klimatu, dostarczanie czystej wody, ochrona linii brzegowych, a takze lagodzenie skutków powodzi i suszy (...)
.
Liczne badania naukowe wyjasniaja ekologiczna zlozonosc cyklu wodnego oraz struktury i funkcjonowania ekosystemów wodnych. Oprócz biologicznej róznorodnosci srodowisk wodnych, badacze wykazuja duze wspólzaleznosci pomiedzy ekosystemami ladowymi, wodnymi i morskimi. Na przyklad wody gruntowe zapewniaja przeplyw podstawowy dla systemów wód powierzchniowych, wiec ich jakosc moze wplywac na jakosc tych wód powierzchniowych. Badacze promuja koniecznosc przyjecia holistycznego podejscia, aby lepiej zrozumiec te interakcje i odpornosc ekosystemów wodnych narazonych na rózne presje ze strony czlowieka. "Woda jest krwiobiegiem biosfery. Jednak gleboko zmieniamy cykl wodny. Ma to obecnie wplyw na zdrowie calej planety" . Niedawna publikacja naukowa pokazuje, ze granica planetarna dla slodkiej wody zostala obecnie przekroczona
; badacze postanowili ocenic role wilgotnosci gleby i wody dostepnej dla roslin (zwanej zielona woda), a nie tylko pozyskiwanie wód (niebieska woda)
.
Woda i srodowisko wodne maja rózne wlasciwosci ekologiczne i fizykochemiczne oraz rózne wrazliwosci w zaleznosci od ich polozenia geograficznego. Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) podkresla wrazliwosc ekosystemów wodnych "polozonych blisko wybrzezy morskich i ujsc rzek czy zatok lub wzglednie zamknietych mórz, poniewaz ich równowaga jest pod silnym wplywem jakosci wód sródladowych wplywajacych do nich" .
Raporty Europejskiej Agencji Srodowiska (EEA) ilustruja te naturalna róznorodnosc, która wynika na przyklad z warunków klimatycznych panujacych w zlewni, geologii podloza i rodzaju gleby - wszystkie te czynniki wplywaja na przeplyw wody i jej zawartosc mineralna. Ich odpornosc na presje dzialalnosci czlowieka jest wiec bardzo zmienna; jak podkresla EEA: "gdy zanieczyszczenia znajda sie juz w wodach gruntowych, powrót do stanu poprzedniego moze trwac lata, a nawet wiele dziesiecioleci ze wzgledu na czas przebywania i powolna degradacje substancji zanieczyszczajacej" .
Pelnemu zrozumieniu wszystkich tych ekologicznych zawilosci nadal stoi na przeszkodzie kilka naukowych watpliwosci i brak danych; wymaga to dalszych badan i dzialan zgodnych z zasada ostroznosci. Ostatnie sprawozdanie z wdrazania RDW wykazalo "wyrazne zmniejszenie liczby czesci wód o nieznanym stanie i zwiekszenie zaufania do oceny". EEA podkresla, ze w przypadku czesci wód powierzchniowych "odsetek czesci o nieznanym stanie ekologicznym i chemicznym spadl odpowiednio z 16 % do 4 % i z 39 % do 16 %" .
Zrozumienie tych ekologicznych zawilosci jest niezbedne do przeprowadzenia analizy róznych presji z dzialalnosci czlowieka na zasoby wodne i srodowiska wodne. Takie zintegrowane i ekosystemowe podejscie musi inspirowac ramy prawne dla dzialalnosci czlowieka, aby zapewnic ochrone srodowisk wodnych i dlugoterminowe zrównowazenie naszego korzystania z wód.
Kwestie zwiazane z woda nie ograniczaja sie do zagadnien zwiazanych z zanieczyszczeniem wody, nawet jesli stanowia one znaczna czesc problemu. Ponadto ocena ilosciowych presji na zasoby wodne nie moze byc oderwana od oceny antropopresji oraz degradacji jakosci wody i ekosystemów wodnych. Oprócz róznorodnosci zródel zanieczyszczen (zródla punktowe i rozproszone) oraz rodzajów zanieczyszczen (chemiczne, organiczne, fizyczne), presje hydromorfologiczne stanowia jedna z glównych presji, która stoi na przeszkodzie osiagnieciu celu, jakim jest dobry stan ekologiczny i chemiczny wód. Nadmierny pobór i niedobór wody oddzialuje obecnie na 6 % jednolitych czesci wód powierzchniowych i 17 % wód podziemnych ; w kontekscie zmiany klimatu presje te wzrosna i prawdopodobnie rozprzestrzenia sie na wiele czesci terytorium panstw czlonkowskich. W 2021 r. EEA podkresla, ze glówne presje na czesci wód powierzchniowych to presje hydromorfologiczne (34%), zródla rozproszone (33%), depozycja atmosferyczna (31%), zródla punktowe (15%) i pobór wody (6%)
.