EU WATER LEGISLATION

Chociaz jakosc wód rzecznych w calej Europie ulegla znacznej poprawie dzieki szeregowi unijnych przepisów dotyczacych ochrony srodowiska, poczawszy od lat 70. ubieglego wieku, to presje zwiazane z rolnictwem, urbanizacja, turystyka i zmiana klimatu wskazuja na koniecznosc dalszego zagwarantowania jakosci wody. Jakosc wody jest skomplikowanym zagadnieniem, podkreslanym przez wplyw róznych presji i zwiazków wieloprzyczynowych/wieloskutkowych oraz wiele form, jakie moze przybierac zanieczyszczenie. Zanieczyszczenie jest definiowane przez WDF jako "bezposrednie lub posrednie wprowadzenie, w wyniku dzialalnosci czlowieka, do powietrza, wody lub ziemi substancji lub ciepla, które moga byc szkodliwe dla zdrowia ludzi lub jakosci ekosystemów wodnych lub ekosystemów ladowych bezposrednio zaleznych od ekosystemów wodnych, które powoduja szkody w dobrach materialnych, lub które oslabiaja lub zaklócaja udogodnienia i inne uzasadnione sposoby korzystania ze srodowiska" . Zgodnie z ostatnim sprawozdaniem z wdrazania RDW , 15% jednolitych czesci wód powierzchniowych i 14% wód podziemnych jest dotknietych zanieczyszczeniem punktowym "jako znaczaca presja" (scieki miejskie, scieki przemyslowe, tereny zanieczyszczone, skladowiska odpadów, tereny górnicze i przemyslowe). 22% jednolitych czesci wód powierzchniowych i 28% wód podziemnych znajduje sie pod wplywem rozproszonych zanieczyszczen pochodzacych z rolnictwa "jako znaczacej presji". EEA podkresla, ze rtec pochodzaca z depozycji atmosferycznej jest "glówna przyczyna braku dobrego stanu chemicznego w ponad 30 % jednolitych czesci wód powierzchniowych" . Mimo ze poczyniono postepy w ograniczaniu zanieczyszczenia wód slodkich ze zródel punktowych, zanieczyszczenia rozproszone pozostaja powaznym problemem. Ponadto potwierdzono nowe ostrzezenia dotyczace niektórych rodzajów zanieczyszczen, takich jak pozostalosci farmaceutyczne, substancje zaburzajace gospodarke hormonalna, mikroplastiki lub pojawiajace sie zanieczyszczenia nanoczasteczkami .

EEA zauwaza ponadto, ze wiele zanieczyszczen organicznych, w tym scieki kanalizacyjne oraz odpady z gospodarstw rolnych i przetwórstwa spozywczego, zuzywa tlen, duszac ryby i inne organizmy wodne. Najwiekszymi zródlami ladunku odpadów organicznych sa: scieki z gospodarstw domowych; przemysl, taki jak przemysl papierniczy lub przetwórstwo spozywcze; oraz sporadycznie scieki kiszonkowe i gnojowica z rolnictwa. Wzrost produkcji przemyslowej i rolnej, w polaczeniu z wiekszym odsetkiem ludnosci podlaczonej do systemów kanalizacyjnych, spowodowal poczatkowo wzrost zrzutu odpadów organicznych do wód powierzchniowych. Jednak w ciagu ostatnich 15-30 lat nastapil wzrost biologicznego oczyszczania scieków i w konsekwencji zrzuty organiczne zmniejszyly sie w calej Europie. Skladniki odzywcze, takie jak azotany i fosforany zawarte w nawozach rolniczych i detergentach domowych, moga nadmiernie nawozic wode, powodujac wzrost duzych mat glonów, z których niektóre moga byc toksyczne. W ciezkich przypadkach eutrofizacji, glony planktonowe rozprzestrzeniaja sie. W miare jak martwe algi ulegaja rozkladowi, tlen w wodzie jest zuzywany, zwierzeta zyjace na dnie umieraja, a ryby albo gina, albo opuszczaja zagrozony obszar. Zwiekszone stezenie substancji odzywczych moze równiez prowadzic do zmian w roslinnosci wodnej. Skladniki pokarmowe sa uwalniane do srodowiska wodnego w wyniku dzialalnosci czlowieka, np. poprzez scieki z gospodarstw domowych i przemyslu lub poprzez utrate skladników pokarmowych z rolnictwa i hodowli ryb. Rolnictwo jest glównym zródlem obciazenia azotem i glównym zródlem obciazenia fosforem, chociaz wiele fosforu pochodzi równiez ze zródel punktowych i obszarów slabo zabudowanych. Pestycydy i leki weterynaryjne pochodzace z pól uprawnych oraz zanieczyszczenia chemiczne, w tym metale ciezkie i niektóre chemikalia przemyslowe, moga stanowic zagrozenie dla dzikiej przyrody i zdrowia ludzi. Scieki zawieraja wiele niebezpiecznych substancji pochodzacych z detergentów i innych substancji, a wiele substancji jest stosowanych w produkcji przemyslowej i w sektorze transportu. Pestycydy i inne substancje wyplukuja sie ze skazonych miejsc. Pestycydy wystepuja równiez w ciekach wodnych. Jakosc wód gruntowych jest zagrozona przez rózne czynniki, takie jak wyplukiwanie azotanów i pestycydów z terenów uprawnych, a takze bardziej ograniczone zanieczyszczenia ze zródel punktowych, takich jak skladowiska odpadów chemicznych, wysypiska smieci, zbiorniki na olej i tereny zanieczyszczone.

Wśród dzialalnosci czlowieka powodujacej presje na wody slodkie, rolnictwo jest identyfikowane przez panstwa czlonkowskie "jako jeden z glównych czynników powodujacych nieosiagniecie dobrego stanu jednolitych czesci wód w UE", zarówno poprzez zanieczyszczenia rozproszone, jak i pobór wody. W 2017 roku rolnictwo bylo pierwszym uzytkownikiem wody (58%) w Europie po sektorze produkcji energii (18%), górnictwie, budownictwie i przemysle wytwórczym (11%), gospodarstwach domowych (10%) . W tym odsetku kryja sie ogromne róznice miedzy panstwami czlonkowskimi, a presja ilosciowa jest znacznie wyzsza, zwlaszcza w krajach poludniowej Europy (do 80% zuzycia wody na potrzeby rolnictwa). Wedlug panstw czlonkowskich w ich drugim planie gospodarowania wodami w dorzeczu, okolo 8 000 jednolitych czesci wód powierzchniowych (6%) jest dotknietych znaczaca presja ze strony poboru wody, przy czym najwiekszy udzial maja Wegry, Hiszpania, Cypr i Bulgaria. Niektóre badania wskazuja, ze 50% dorzeczy w UE stanie w obliczu niedoboru wody i stresu przy obecnym stanie zmian klimatycznych .

W przypadku zajec rekreacyjnych, takich jak plywanie, zanieczyszczenie fekaliami pochodzacymi ze scieków i od zwierzat jest przyczyna obaw o zdrowie publiczne. Zanieczyszczenia te wzrastaja podczas ulewnych deszczy i powodzi, kiedy to zanieczyszczenia sa wyplukiwane do rzek i mórz oraz przez przepelnione sieci kanalizacyjne. Czterdziesci lat temu do wielu wód Europy odprowadzano duze ilosci niekontrolowanych, nieoczyszczonych lub czesciowo oczyszczonych scieków. Z ostatniego sprawozdania EEA wynika, ze jakosc kapielisk pozostaje wysoka i "88% przybrzeznych kapielisk UE zostalo sklasyfikowanych jako kapieliska doskonalej jakosci, w porównaniu z 78,8% kapielisk sródladowych" . Udzial kapielisk o niskiej jakosci spadl do 1,5% w 2021 r. w porównaniu z 2% w 2013 r. Nawet jesli liczba kapielisk zmniejszyla sie od 2020 r. o 417 wynoszac 21 859 kapielisk w 2021 r. , Europejska Agencja Srodowiska (EEA) wskazuje, ze w 2021 r. w panstwach czlonkowskich zidentyfikowano 223 nowe kapieliska.