Η διαδικασία της ΕΠΕ
Βήματα της διαδικασίας ΕΠΕ - Προέλεγχος
Εφόσον ζητηθεί από τον κύριο του έργου, η αρμόδια αρχή, λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες που παρέχει ο κύριος του έργου, ιδίως όσον αφορά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του έργου, συμπεριλαμβανομένης της θέσης και της τεχνικής δυνατότητας, και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις του στο περιβάλλον, γνωμοδοτεί σχετικά με το εύρος και το επίπεδο λεπτομέρειας των πληροφοριών που πρέπει να συμπεριλάβει ο κύριος του έργου στη μελέτη εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, κατά την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου. Η αρμόδια αρχή ζητά τη γνώμη των αρχών που αναφέρονται στο άρθρο 6 παράγραφος 1, πριν γνωμοδοτήσει. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να απαιτούν από τις αρμόδιες αρχές να γνωμοδοτήσουν όπως αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο, ανεξαρτήτως του κατά πόσον το έχει ζητήσει ο κύριος του έργου.
Ο λεγόμενος «προέλεγχος» αποτελεί μέρος της διαδικασίας ΕΠΕ που παρέχει μια πρώιμη ευκαιρία τόσο για τον κύριο του έργου όσο και για την αρμόδια αρχή να καθορίσουν τις βασικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τα ζητήματα που προκαλούν ανησυχία στη διαδικασία ΕΠΕ, καθώς και τη φύση και την έκταση των πληροφοριών που απαιτούνται για τη λήψη ενημερωμένης απόφασης σχετικά με το έργο. Αυτό το βήμα αφορά την αξιολόγηση και τον προσδιορισμό του όγκου των πληροφοριών και της ανάλυσης που θα χρειαστούν οι αρχές και, ως εκ τούτου, παρέχει υψηλότερο επίπεδο βεβαιότητας για τον κύριο του έργου σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας ΕΠΕ. Με άλλα λόγια, ο προέλεγχος καθορίζει το περιεχόμενο της έκθεσης ΕΠΕ και διασφαλίζει ότι η περιβαλλοντική εκτίμηση επικεντρώνεται στις σημαντικότερες επιπτώσεις του έργου επί των παραγόντων που αναφέρονται στο άρθρο 3 της οδηγίας, καθώς και ότι δεν δαπανώνται χρόνος και χρήματα για περιττές εξετάσεις. Μειώνει επίσης την πιθανότητα οι αρμόδιες αρχές να χρειαστεί να ζητήσουν πρόσθετες πληροφορίες από τους κυρίους του έργου μετά την εκπόνηση και υποβολή της περιβαλλοντικής έκθεσης προς έγκριση έργου. Επομένως, σε γενικές γραμμές, ο προέλεγχος μπορεί να θεωρηθεί «εργαλείο μείωσης κινδύνου» στη διαδικασία ΕΠΕ.
Η διαδικασία του προελέγχου. Πηγή: Οδηγίες προελέγχου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 2017
Πρέπει να σημειωθεί ότι το άρθρο 5 παράγραφος 1 και το άρθρο 5 παράγραφος 2 της οδηγίας ΕΠΕ δεν απαιτούν υποχρεωτικό προέλεγχο από την εθνική νομοθεσία μεταφοράς, ελάχιστο δε είναι ο εθελοντικός προέλεγχος, δηλαδή να μπορεί ο κύριος του έργου να ζητήσει αυτεπαγγέλτως γνωμοδότηση από την αρμόδια αρχή. Μολονότι δεν είναι υποχρεωτικό για τον κύριο του έργου να ζητήσει από την αρμόδια αρχή να εκδώσει γνωμοδότηση σχετικά με το πεδίο και το επίπεδο λεπτομερειών των πληροφοριών που πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση ΕΠΕ, κάτι τέτοιο ενθαρρύνεται σαφώς καθώς μπορεί να αποφέρει πολλά οφέλη.
Ωστόσο, πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι εφόσον διενεργηθεί προέλεγχος (είτε σε εθελοντική είτε σε υποχρεωτική βάση) και εκδοθεί γνωμοδότηση, το άρθρο 5 παράγραφος 1 της οδηγίας ΕΠΕ απαιτεί, στην περίπτωση αυτή, η έκθεση εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων να βασίζεται στην εν λόγω γνωμοδότηση. Επιπλέον, το άρθρο 5 παράγραφος 1 απαιτεί τη συμπερίληψη των πληροφοριών που μπορεί εύλογα να απαιτούνται για την επίτευξη αιτιολογημένου συμπεράσματος σχετικά με τις σημαντικές επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον, λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες γνώσεις και μεθόδους αξιολόγησης.
Το 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε επίσης έγγραφο καθοδήγησης για τον προέλεγχο το οποίο μπορεί, όπως και οι οδηγίες διερεύνησης, να χρησιμεύσει ως μια πολύ χρήσιμη πηγή πληροφοριών για όλους τους επαγγελματίες νομικούς που ασχολούνται με τις εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων. 