Bezpośredni skutek dyrektyw UE 
W kontekście spraw objętych zakresem zastosowania art. 9 ust. 3 KA w obszarze niezharmonizowanego prawa dostępu do sądu w prawie pochodnym (tj. poza zakresem zastosowania dyrektywy 2004/35/WE w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu) wskazać należy na warunki proceduralne realizacji ochrony sądowej wynikające z art. 9 ust. 3 KA i art. 47 KPP w odniesieniu do organizacji ekologicznych, ukształtowane w linii orzeczniczej TSUE w sprawach: C-240/09 Lesoochranárske zoskupenie (sprawa dotyczyła zezwolenia na odstąpienie od ochrony gatunkowej regulowanej w art. 16 dyrektywy 92/43) i C 664/15 Protect (sprawa dotyczyła pozwolenia wodnoprawnego), które zostały powtórzone, ale i rozwinięte w sprawie C-873/19 Deutsche Umwelthilfe eV (sprawa dotyczyła zezwolenia na homologację pojazdu). Trybunał w tej ostatniej sprawie powtórzył, że:
„…prawo do wniesienia skargi przewidziane w art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus, którego celem jest umożliwienie zapewnienia skutecznej ochrony środowiska naturalnego (…) wyrok z dnia 8 marca 2011 r., Lesoochranárske zoskupenie, C 240/09, EU:C:2011:125, pkt 46), zostałoby całkowicie pozbawione skuteczności (effet utile), a wręcz samej swej istoty, gdyby dopuścić, że w wyniku nałożenia kryteriów przewidzianych w prawie krajowym niektóre kategorie «członków społeczeństwa», a fortiori «członków zainteresowanej społeczności», takich jak organizacje ochrony środowiska odpowiadające wymogom ustanowionym w art. 2 ust. 5 konwencji z Aarhus, zostałyby całkowicie pozbawione możliwości zakwestionowania działań lub zaniechań osób prywatnych lub władz publicznych naruszających określone kategorie przepisów prawa krajowego w dziedzinie środowiska” (zob. pkt 67 wyroku i przywołane tam: sprawa C 240/09, pkt 46 oraz C 664/15 Protect, pkt 46);
„Nałożenie wspomnianych kryteriów nie może w szczególności pozbawić organizacji ochrony środowiska możliwości doprowadzenia do kontroli przestrzegania norm wynikających z prawa Unii w zakresie ochrony środowiska, także z tego powodu, że normy takie są najczęściej nastawione na interes ogólny, nie zaś tylko na ochronę indywidualnych interesów jednostek, a wspomniane organizacje mają za zadanie ochronę interesu ogólnego” (zob. pkt 68 wyroku oraz przywołana sprawa C 664/15 Protect, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo);
„…choć zawarte w art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus wyrażenie „wymagania, o ile takie istnieją, określone w prawie krajowym” oznacza, że państwa członkowskie zachowują uprawnienia dyskrecjonalne przy stosowaniu tego postanowienia, to jednak nie może ono pozwalać na to, by państwa te wprowadzały wymagania tak surowe, że faktycznie organizacje ochrony środowiska nie miałyby możliwości kwestionowania działań lub zaniechań, o których mowa w tym postanowieniu” (zob.pkt 69 wyroku i przywołana tam sprawa C 664/15 Protect, pkt 48);
„…. na sądzie krajowym spoczywa obowiązek dokonania – w zakresie, w jakim jest to tylko możliwe – wykładni przepisów proceduralnych dotyczących przesłanek wymaganych dla wszczęcia postępowania sądowego zgodnie z zarówno celami art. 9 ust. 3 KA, jak i z celem skutecznej ochrony sądowej uprawnień wynikających z prawa Unii tak aby umożliwić organizacji ochrony środowiska, kontrolę sądową decyzji, która może naruszać unijne regulacje z zakresu ochrony środowiska” (zob. pkt 75 wyroku i przywołane tam sprawa C- 664/15 Protect, pkt 54; analogicznie wyrok w sprawie Lesoochranárske zoskupenie VLI I (C 240/09), pkt 52);
„Na wypadek, gdyby okazało się, że taka wykładnia zgodna nie jest możliwa, należy przypomnieć, że każdy sąd krajowy orzekający w ramach swoich kompetencji ma, jako organ państwa członkowskiego, obowiązek odstąpić od stosowania wszelkiego przepisu prawa krajowego sprzecznego z bezpośrednio skutecznym przepisem prawa Unii w ramach toczącego się przed tym sądem sporu” (zob. pkt 77 wyroku oraz przytoczony tam wyrok z dnia 19 listopada 2019 r., A.K. i in. (Niezależność Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego), C 585/18, C 624/18 i C 625/18, EU:C:2019:982, pkt 161 i przytoczone tam orzecznictwo; zob. także sprawa Protect, pkt 55-57).
Rozwijając swoją argumentację w tej sprawie, Trybunał dodatkowo uznał, że choć „art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus jest jako taki pozbawiony bezpośredniej skuteczności, wobec czego postanowienie to nie może zobowiązywać sądu odsyłającego do odstąpienia od stosowania sprzecznego z nim przepisu prawa krajowego” (pkt 78), to jednak „przewidziany w tym postanowieniu zakres uznania, jakim dysponują państwa członkowskie przy ustanawianiu zasad regulujących prawo do środka prawnego, nie ma wpływu na ciążący na tych państwach obowiązek zagwarantowania prawa do skutecznego środka prawnego, przewidzianego w art. 47 karty, o czym przypomniano zresztą również w art. 9 ust. 4 konwencji z Aarhus. Tymczasem art. 47 karty jest sam w sobie wystarczający i nie potrzebuje doprecyzowania w przepisach prawa Unii lub prawa krajowego, aby przyznać jednostkom prawo, na które mogą się one bezpośrednio powoływać [wyrok z dnia 19 listopada 2019 r., A.K. i in. (Niezależność Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego), C 585/18, C 624/18 i C 625/18, EU:C:2019:982, pkt 162 i przytoczone tam orzecznictwo]. Na artykuł ten można zatem powoływać się jako na postanowienie wyznaczające granicę uprawnień dyskrecjonalnych pozostawionych państwom członkowskim na mocy art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus” (zob. pkt 79 wyroku).
W związku z tym w przypadku, gdy wykładnia zgodna z prawem Unii jest niemożliwa „do sądu krajowego będzie należało odstąpienie od stosowania przepisów prawa krajowego stojących na przeszkodzie temu, by stowarzyszenie ochrony środowiska miało możliwość zaskarżenia decyzji naruszającej przepisy prawa ochrony środowiska” (zob. pkt 80 wyroku).