Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących jakości powietrza w sądach krajowych

Zgodnie z polskim prawem, indywidualne decyzje administracyjne dotyczące ochrony środowiska mogą być zaskarżane przez:

1. osoby fizyczne i prawne, które są uważane za „strony postępowania administracyjnego”,
2. podmioty (takie jak prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka), które uczestniczą w postępowaniu „na prawach strony”,
3. organizacje pozarządowe, które uczestniczą w postępowaniu „na prawach strony”.

W postępowaniu administracyjnym dotyczącym indywidualnych decyzji administracyjnych legitymacja procesowa przysługuje stronom postępowania, przy czym stroną - zgodnie z art. 28 Kpa - jest „osoba, której interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo która żąda czynności organu ze względu na ten interes prawny lub obowiązek”. Definicja strony postępowania administracyjnego jest zatem kluczowa dla odpowiedzi na pytanie, kto może kwestionować decyzje administracyjne.

W konsekwencji, zgodnie z ogólnymi zasadami Kpa, legitymacja procesowa przysługuje tym osobom (zarówno fizycznym, jak i prawnym), które mają interes prawny (obejmujący również obowiązki administracyjne). Osoba ma interes prawny w sprawie, gdy interes ten jest chroniony przez jakikolwiek przepis prawa (administracyjnego, cywilnego lub innego) - na przykład, gdy decyzja administracyjna może dotyczyć czyjejś własności (jak w przypadku budowy nowego obiektu, gdzie decyzja może dotyczyć właścicieli sąsiednich nieruchomości). Osoba, która złożyła wniosek o wydanie decyzji administracyjnej oraz osoba, do której decyzja została skierowana, zawsze ma w sprawie interes prawny, a więc posiada legitymację procesową.

Jak wskazano powyżej, istnieje szereg aktów prawnych zmieniających lub precyzujących te ogólne zasady w odniesieniu do konkretnych spraw administracyjnych (w tym z zakresu ochrony środowiska).