Koszty
Postępowania sądowe w sprawach środowiskowych powinny być dostępne i niedrogie, biorąc pod uwagę cel szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości w tej dziedzinie. Dotyczy to nie tylko opłaty za wniesienie pozwu, ale także opłat towarzyszących, różnych depozytów itp. Koszty postępowania sądowego nie powinny przekraczać możliwości powoda (aspekt subiektywny) i nie mogą wydawać się nieproporcjonalne w stosunku do celów wyrażonych w Konwencji z Aarhus i poszczególnych dyrektywach UE, czyli szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla zainteresowanej społeczności (aspekt obiektywny). Przepisy dotyczące nieproporcjonalnych kosztów (na przykład w dyrektywie OOŚ) są zatem konkretnym wyrazem ogólnej zasady dostępu do wymiaru sprawiedliwości w unijnym prawie ochrony środowiska. Ponadto odzwierciedlają one również szerszy wymóg prawa UE, zgodnie z którym wszystkie procedury krajowe wchodzące w zakres prawa UE nie powinny być "nieproporcjonalnie kosztowne" w świetle art. 47 Karty Praw Podstawowych UE, który gwarantuje prawo do skutecznego środka odwoławczego. Nieproporcjonalnie kosztowna ochrona prawna nie jest zatem ochroną prawną.
Co dokładnie oznacza „niedyskryminacyjne ze względu na koszty” postępowanie sądowe, zostało wyjaśnione przez TSUE w sprawie Edwards i Pallikaropoulos (C-260/11). TSUE stwierdził, że wymóg «niedyskryminacyjnego ze względu na koszty» charakteru postępowania wiąże się w dziedzinie środowiska z wymogiem przestrzegania prawa do skutecznej skargi, któremu poświęcony został art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, a także z zasadą skuteczności, zgodnie z którą zasady proceduralne dotyczące środków prawnych mających zapewnić ochronę uprawnień, jakie podmioty prawa wywodzą z prawa Unii, nie mogą powodować w praktyce, że korzystanie z uprawnień wynikających z porządku prawnego Unii stanie się niemożliwe lub nadmiernie utrudnione. Wymogi dyrektyw wdrażających Konwencję z Aarhus, zgodnie z którymi postępowanie sądowe nie powinno być nadmiernie kosztowne, oznaczają, że osoby objęte tymi przepisami nie powinny być pozbawione możliwości ubiegania się o kontrolę sądową lub dochodzenia roszczeń objętych zakresem tych przepisów ze względu na obciążenia finansowe, które mogą z tego wynikać: "W sytuacji, gdy sąd krajowy ma wydać rozstrzygnięcie w przedmiocie obciążenia kosztami jednostki, której żądania jako strony skarżącej w sporze w dziedzinie ochrony środowiska nie zostały uwzględnione, lub, bardziej ogólnie rzecz ujmując, ma zająć, jak może to mieć miejsce w przypadku sądów brytyjskich, na poprzedzającym postępowanie etapie, stanowisko w przedmiocie ewentualnego ograniczenia kosztów, jakimi może zostać obciążona strona, której żądania nie zostaną uwzględnione, winien on zapewnić, że wymóg ten jest przestrzegany, uwzględniając zarówno interes tej chcącej bronić swych praw osoby, jak i związany z ochroną środowiska interes ogólny" (pkt 35 zdanie drugie).
Z wyroku wynikają dwie zasady: 1) w odniesieniu do środków umożliwiających osiągnięcie celu, jakim jest skuteczna ochrona prawna w dziedzinie prawa ochrony środowiska bez nieproporcjonalnych kosztów postępowania, należy wziąć pod uwagę wszystkie właściwe przepisy prawa krajowego, a w szczególności krajowy system pomocy prawnej; 2) sąd krajowy musi również uwzględnić interes osoby dochodzącej obrony swoich praw oraz ogólny interes ochrony środowiska. Wymóg braku nieproporcjonalnych kosztów sądowych nie może być oceniany w różny sposób przez sąd krajowy w zależności od tego, czy orzeka on w pierwszej instancji, w postępowaniu odwoławczym, czy w kolejnym postępowaniu odwoławczym.
Później, w sprawie przeciwko Irlandii, TSUE orzekł, że należy uwzględnić wszystkie koszty związane z postępowaniem, a sama możliwość odstąpienia przez sądy od nałożenia opłat (praktyka administracyjna) nie spełnia wymogów dyrektywy OOŚ (zob. sprawa Komisja przeciwko Irlandii, C-427/07). Co więcej, sama praktyka nie jest wystarczająca: "Chociaż jest bezsporne, że sądy irlandzkie mają możliwość zrezygnowania z obciążenia kosztami strony przegrywającej, a ponadto mogą obciążyć poniesionymi przez nią kosztami drugą stronę, należy stwierdzić, że jest to jedynie praktyka sądowa.Sama ta praktyka, która nie ma zgodnie ze swą naturą charakteru pewnego, w świetle wymogów przyjętych w trwałym orzecznictwie Trybunału przypomnianym w pkt 54 i 55 niniejszego wyroku nie może być uznana za odpowiednie wykonanie zobowiązań wynikających z art. 10a dyrektywy 85/337, dodanego przez art. 3 pkt 7 dyrektywy 2003/35, i art. 15a dyrektywy 96/61, dodanego przez art. 4 pkt 4 tej dyrektywy”." (pkt 93-94).
Wyrok przeciwko Zjednoczonemu Królestwu pokazuje następnie, że wymóg, aby koszty postępowania nie były nieproporcjonalne, ma również zastosowanie do przyznawania środków tymczasowych (a zatem na przykład skutku zawieszającego). Zob. sprawa Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (C-530/11).