E-learning na temat dostepu do wymiaru sprawiedliwosci w sprawach dotyczacych srodowiska

SCHMUCKBILD + LOGO

INHALT

BREADCRUMB

Zakres kontroli

 

Szereg dyrektyw UE, które wyraźnie przewidują dostęp do wymiaru sprawiedliwości, zawiera przepisy dotyczące zakresu kontroli sądowej. Jednak w większości aktów prawa wtórnego w dziedzinie ochrony środowiska brakuje takich przepisów, a w celu zrozumienia odpowiedniego zakresu konieczne jest odniesienie się do orzecznictwa TSUE.

TSUE wielokrotnie wskazywał, że zainteresowana społeczność może co do zasady wnieść sprzeciw wobec wszelkich wad zaskarżonej decyzji. Zob. sprawa Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland, Landesverband Nordrhein-Westfalen (C-115/09), pkt 37, w odniesieniu do dyrektywy OOŚ: "… art. 10a akapit pierwszy dyrektywy 85/337 przewiduje, iż powinna istnieć możliwość wniesienia środka prawnego do sądu przeciwko decyzjom, aktom lub zaniechaniom, o których mowa w tym artykule, aby «zakwestionować [ich] materialną i proceduralną legalność», bez ograniczania w jakikolwiek sposób zarzutów, na które można powołać się w uzasadnieniu takiego środka". Oraz sprawa Gemeinde Altrip i inni (C-72/12), pkt 48: "Ponadto, jako że celem tej dyrektywy jest w szczególności ustalenie gwarancji proceduralnych umożliwiających w szczególności poprawę informacji i udział społeczeństwa w ramach oceny skutków wywieranych na środowisko naturalne wywieranych przez przedsięwzięcia publiczne i prywatne mogących mieć istotny wpływ na to środowisko, kontrola przestrzegania reguł proceduralnych w tej dziedzinie ma szczególne znaczenie. Zgodnie z celem polegającym na przyznaniu zainteresowanej społeczności szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości społeczność ta powinna zatem móc zasadniczo powołać się na wszelkie uchybienia proceduralne w uzasadnieniu środka prawnego dotyczącego zakwestionowania zgodności z prawem decyzji określonych w tej dyrektywie".

Aspekty, które można zakwestionować, obejmują nawet kryteria techniczne. Na przykład w sprawie Craeynest i inni (C-723/17) TSUE orzekł, że osoby fizyczne muszą mieć możliwość zakwestionowania systemu monitorowania zanieczyszczenia powietrza w swoich miastach, ponieważ dyrektywa w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (2008/50/WE) ustanawia szczegółowe zasady dotyczące wykorzystania i lokalizacji punktów pobierania próbek do pomiaru jakości powietrza w strefach i aglomeracjach obejmujących terytorium każdego państwa członkowskiego. Obowiązek ustanowienia punktów poboru próbek w taki sposób, aby dostarczały one informacji o najbardziej zanieczyszczonych miejscach oraz obowiązek ustanowienia co najmniej minimalnej liczby punktów poboru próbek są jasne, precyzyjne i bezwarunkowe. Do sądów krajowych należy sprawdzenie, czy obowiązki te zostały spełnione. W tym względzie średnie wartości dla całej strefy lub miasta są niewystarczające, ponieważ mogą zaniżać rzeczywiste narażenie na zanieczyszczone powietrze.

Orzecznictwo TSUE pozwala na ograniczenie podstaw stwierdzenia nieważności aktu niezgodnego z prawem do przypadków naruszenia prawa podmiotowego skarżącego – w odniesieniu do jednostki (osoby fizycznej lub prawnej, ale nie organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną środowiska w reżimie art. 9 ust. 2, które uznaje się za posiadające wystarczający interes). Zob. sprawa Komisja przeciwko Niemcom (C-137/14), pkt 32: "W tych okolicznościach, co się tyczy niniejszego zastrzeżenia, należy podkreślić, że w sytuacji gdy państwo członkowskie może, na mocy wyżej wskazanych przepisów dyrektyw 2011/92 i 2010/75, uzależnić dopuszczalność skarg wnoszonych przez jednostki na decyzje, działania lub zaniechania, które wchodzą w zakres stosowania tych przepisów, od spełnienia warunków takich jak wymóg naruszenia prawa podmiotowego, to państwo członkowskie może także przewidzieć, że stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej przez właściwy sąd wymaga naruszenia prawa podmiotowego po stronie skarżącego".

Z drugiej strony, z tego samego wyroku dotyczącego dostępu do ochrony sądowej na mocy dyrektyw OOŚ i IED wynika, że krajowe przepisy dotyczące kontroli sądowej nie mogą ograniczać dostępu zainteresowanej społeczności, ponieważ limitują podstawy uchylenia zaskarżonej decyzji do przypadków, w których istnieje możliwość, że zaskarżona decyzja byłaby inna bez uchybienia proceduralnego, a "istotna pozycja" skarżącego (którą skarżący musiałby udowodnić) jest naruszona. Zdaniem TSUE niezgodne z celem szerokiego dostępu do ochrony sądowej jest wymaganie od skarżącego udowodnienia, że uchybienie proceduralne jest przyczynowo związane z wynikiem decyzji. W sprawie Land Nordrhein-Westfalen (C-535/18) TSUE orzekł, że państwa członkowskie mogą przewidzieć, że "jeżeli uchybienie proceduralne, które obciąża decyzję o zezwoleniu na przedsięwzięcie, nie może zmienić jej treści, żądanie uchylenia tej decyzji jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy rozpatrywana nieprawidłowość pozbawiła skarżącego przysługującego mu prawa do udziału w procesie decyzyjnym w sprawach dotyczących środowiska, zagwarantowanego w art. 6 tej dyrektywy" (pkt 63).