WATER FRAMEWORK DIRECTIVE

Wody, które panstwa czlonkowskie okreslaja jako sztuczne lub silnie zmienione, podlegaja mniej rygorystycznym wymogom, jezeli osiagniecie dobrego stanu ekologicznego wymagaloby zmian, które mialyby "znaczacy niekorzystny wplyw" dla srodowiska, zeglugi, dzialalnosci, dla której woda jest magazynowana, regulacji wód, ochrony dzialek, melioracji lub „inna jednakowo wazna dzialalnosc czlowieka zwiazana ze zrównowazonym rozwojem" (art. 4 ust. 3).
Artykul 2 definiuje sztuczna czesc wód jako "czesc wód powierzchniowych powstala na skutek dzialalnosci czlowieka", a silnie zmieniona czesc wód jako "czesc wód powierzchniowych, których charakter zostal znacznie zmieniony na skutek fizycznego oddzialywania czlowieka, wedlug wskazania przez Panstwo Czlonkowskie zgodnie z przepisami zalacznika II". RDW wprowadza równiez pojecie "dobrego potencjalu ekologicznego", który oznacza „stan silnie zmienionej lub sztucznej czesci wód, sklasyfikowanej zgodnie z odpowiednimi przepisami zalacznika V” (art. 2 pkt 23). Panstwa czlonkowskie moga wyznaczyc taka czesc wód w swoich planach gospodarowania wodami w dorzeczu, gdy:

1. "zmiany charakterystyk hydromorfologicznych tej czesci wód, które bylyby konieczne dla osiagniecia dobrego stanu ekologicznego, moglyby wywrzec znaczacy niekorzystny wplyw na:
   1. srodowisko w szerszym znaczeniu;
   2. zegluge, wlaczajac urzadzenia portowe, lub rekreacje;
   3. dzialalnosc, do której celów woda jest magazynowana, takie jak zaopatrzenie w wode do spozycia, wytwarzanie pradu lub nawadnianie;
   4. regulacje wód, zapobieganie powodzi, odwadnianie ziemi; lub
   5. inna jednakowo wazna dzialalnosc czlowieka zwiazana ze zrównowazonym rozwojem;
2. korzystne cele, do których sie dazy za pomoca charakterystyki sztucznej lub silnie zmienionej czesci wód, nie moga ze wzgledu na mozliwosci techniczne lub nieproporcjonalne koszty, byc racjonalnie osiagniete za pomoca innych srodków, które stanowia opcje znacznie korzystniejsza srodowiskowo.

Niejasnosc wszystkich tych elementów sugeruje szerokie interpretacje panstw czlonkowskich, a w konsekwencji stanowi pozywke dla sporów. Wymagania dla takich czesci wód to jedynie osiagniecie do 2015 roku "dobrego potencjalu ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych" (art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt iii).
Panstwa czlonkowskie moga dazyc do osiagniecia mniej rygorystycznych celów srodowiskowych dla okreslonych czesci wód, "w przypadku gdy jest on tak zmieniony przez dzialalnosc czlowieka (...) lub jego warunki naturalne sa takie, ze osiagniecie tych celów byloby niemozliwe lub nieproporcjonalnie kosztowne." Musza w takim przypadku uzasadnic, ze potrzeby srodowiskowe i spoleczno-gospodarcze, którym sluzy taka dzialalnosc czlowieka, nie moga byc osiagniete za pomoca innych srodków, a koszty nie sa nieproporcjonalne. Ponadto musza one minimalizowac negatywne skutki (art. 4 ust. 5). Nalezy równiez stwierdzic, ze "nie zachodzi dalsze pogorszenie stanu czesci wód" (art. 4 ust. 5 lit. c)).

RDW wyklucza jakiekolwiek naruszenie w odniesieniu do jej celów w pewnych okolicznosciach, w których podjeto wszelkie praktyczne kroki w celu zapobiezenia takim negatywnym wplywom i odpowiednio dostosowano programy dzialan i plany zarzadzania: tymczasowe pogorszenie stanu czesci wód wynikajace z przyczyn naturalnych lub sily wyzszej lub przypadkowych, zmiany poziomu czesci wód podziemnych lub nowe dzialania w ramach "zrównowazonych form dzialalnosci gospodarczej czlowieka", itp. (Article 4 od ust. 5 do ust. 7)
Dyrektywa zawiera nie tylko ogólne obowiazki, ale odnosi sie takze do konkretnych przedsiewziec , a obowiazek zapobiegania pogorszeniu stanu jednolitych czesci wód powierzchniowych ma "zastosowanie do kazdego typu i stanu jednolitych czesci wód powierzchniowych, dla których przyjeto lub nalezalo przyjac plan zarzadzania."

Panstwo czlonkowskie jest zatem "zobowiazane do odmowy wydania zezwolenia na przedsiewziecie, jezeli moze ono spowodowac pogorszenie stanu danej czesci wód lub zagrozic osiagnieciu dobrego stanu wód powierzchniowych, chyba ze zostanie przyjeta opinia, ze przedsiewziecie jest objete odstepstwem" (Id. , ust. 50). Jednakze "o ile nie zostanie przyznane odstepstwo, nalezy zapobiegac wszelkim pogorszeniom stanu czesci wód powierzchniowych" .
W sprawie C-559/19 Trybunal podkreslil, ze "z systematyki art. 4 dyrektywy 2000/60 wynika, ze pogorszenie stanu czesci wód, nawet jesli ma charakter przejsciowy, jest dopuszczalne tylko pod scislymi warunkami i ze próg, po przekroczeniu którego stwierdza sie naruszenie obowiazku zapobiegania pogorszeniu stanu czesci wód, musi byc niski" . Przyklad zezwolenia na budowe elektrowni wodnej na Schwarze Sulm w Austrii wyraznie ilustruje zlozonosc wazenia interesów, zwlaszcza gdy chodzi o promowanie odnawialnych zródel energii przy jednoczesnym zapewnieniu zgodnosci z RDW i innymi unijnymi przepisami dotyczacymi srodowiska. W zwiazku z tym w 2014 roku Komisja wniosla skarge przeciwko Austrii za nieprzestrzeganie RDW . Republika Austrii przyznaje, ze taki projekt spowodowalby pogorszenie stanu jednolitej czesci wód powierzchniowych Schwarze Sulm , ale powolala sie na odstepstwo na podstawie art. 4 ust. 7 lit. c RDW. Argumentowala, ze ten projekt elektrowni wodnej spelnia nadrzedny interes publiczny wymagany dla promowania odnawialnych zródel energii. Trybunal badal nastepnie, zgodnie z wymogami art. 4 ust. 7, czy "podjeto wszelkie mozliwe kroki w celu zlagodzenia niekorzystnego wplywu kwestionowanego przedsiewziecia na stan danej czesci wód", czy "przyczyny lezace u podstaw przedsiewziecia zostaly szczególowo przedstawione i wyjasnione", czy "przedsiewziecie sluzy nadrzednemu interesowi ogólnemu i/lub korzysci dla srodowiska i spoleczenstwa zwiazane z osiagnieciem celów okreslonych w art. 4 ust. 1 sa przewazone przez korzysci dla zdrowia ludzkiego, utrzymania bezpieczenstwa ludzi lub zrównowazonego rozwoju wynikajacego z tego przedsiewziecia", i wreszcie czy "korzystne cele realizowane przez to przedsiewziecie nie moga, ze wzgledu na techniczna wykonalnosc lub nieproporcjonalny koszt, zostac osiagniete za pomoca innych srodków, które stanowia znacznie lepsza opcje srodowiskowa". Zgodnie z pewnym marginesem swobody przy ustalaniu, czy konkretny projekt jest nadrzednym projektem publicznym , Trybunal uznal, ze Republika Austrii jest "uprawniona do uznania, ze zaskarzony projekt, którego celem jest promowanie produkcji energii odnawialnej poprzez hydroenergie, jest nadrzednym interesem publicznym". Trybunal podkreslil równiez, ze promowanie energii odnawialnej jest "wysokim priorytetem" dla UE. Wreszcie, w przeciwienstwie do twierdzen Komisji, Trybunal Sprawiedliwosci stwierdza, ze decyzja Austrii z 2007 r. "szczególowo przedstawia powody kwestionowanego projektu, jego wplyw na srodowisko oraz rzekome korzysci wynikajace z projektu" i jest oparta "na szczególowej i konkretnej analizie naukowej (...) przed stwierdzeniem, ze warunki odstepstwa od zakazu pogorszenia jakosci zostaly spelnione" . Trybunal Sprawiedliwosci odrzucil skarge Komisji, uznajac, ze Komisja nie wykazala zarzucanego przez nia naruszenia.

Jak stwierdzila Komisja w swoim sprawozdaniu w 2019 r., wylaczenia przewidziane w art. 4 obejmuja okolo polowy jednolitych czesci wód w Europie i "dotyczy to glównie naturalnych czesci wód, ale w coraz wiekszym stopniu takze silnie zmienionych i sztucznych czesci wód, obok nowych modyfikacji fizycznych" . Komisja stwierdza, ze panstwo czlonkowskie musi zagwarantowac, ze "wylaczenia zastosowane dla jednej czesci wód nie wykluczaja trwale lub nie zagrazaja osiagnieciu celów srodowiskowych w innych czesciach wód" . W przypadku trzecich planów gospodarowania wodami w dorzeczu, panstwa czlonkowskie sa zdecydowanie zachecane do "zmniejszenia zaleznosci od zwolnien" i "zwiekszenia przejrzystosci w odniesieniu do stosowanych uzasadnien".

Dzialania na rzecz ochrony, poprawy i odbudowy czesci wód mialy byc podjete w celu osiagniecia stanu czesci wód okreslonego jako "dobry", zasadniczo do 2015 r. Termin taki mógl byc przedluzony, jezeli nie mógl byc racjonalnie dotrzymany z przyczyn technicznych, przyrodniczych lub kosztowych oraz pod warunkiem m.in. ze nie nastapi dalsze pogorszenie, w ramach czasookresudwóch aktualizacji (2021, 2027) planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, z wyjatkiem przypadków, gdy wymagaja tego warunki naturalne (art. 4 ust. 4). Jednak jak stwierdzil Trybunal, "wyjatek polegajacy na odroczeniu osiagniecia celów okreslonych w art. 4 ust. 1 ma zastosowanie tylko do obowiazku wzmocnienia (...), ale nie do obowiazku zapobiegania pogorszeniu"213 .
"Niewiele czasu pozostalo do 2027 roku, kiedy to koncza sie mozliwosci zwolnienia z obowiazków wynikajacych z RDW, a czesci wód musza byc w dobrym stanie".