WATER FRAMEWORK DIRECTIVE

Reforma gospodarki wodnej w obszarze korzystania z wód i „zbudowanie systemu usług wodnych opartego na zasadzie zwrotu kosztów usług wodnych i korzystaniu z wód poza zwykłym lub powszechnym korzystaniem” uzasadniane były potrzebą przyjęcia „systemowego rozwiązania problemu niedofinansowania zadań z zakresu gospodarki wodnej” oraz pełnego wdrożenia zasady zwrotu kosztów usług wodnych przewidzianej w art. 9 Ramowej Dyrektywy Wodnej . Poprzez wprowadzenie do ustawy pojęcia (kategorii) „usług wodnych” zmianie uległ funkcjonujący w polskim prawie wodnym wyczerpujący podział korzystania z wód na powszechne korzystanie z wód, zwykłe korzystanie z wód oraz szczególne korzystanie z wód.

„Sfera dozwolonego korzystania” z wód (bez względu na rodzaj/kategorię tego korzystania) wyznaczona jest w ustawie Prawo wodne generalnymi regułami odnoszącymi się do:

1. ograniczeń w korzystaniu z wód (korzystanie z wód nie może powodować pogorszenia stanu wód i ekosystemów od nich zależnych, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, w szczególności nie może naruszać ustaleń planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, powodować marnotrawstwa wody lub marnotrawstwa energii wody, a także nie może wyrządzać szkód – art. 29 ustawy);
2. przeznaczenia wód podziemnych (wody te wykorzystuje się przede wszystkim do zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi (art. 30 ustawy)) oraz
3. dopuszczalności korzystanie z każdej wody w rozmiarze i w czasie wynikających z konieczności zwalczania poważnych awarii, klęsk żywiołowych, pożarów lub innych miejscowych zagrożeń oraz zapobieżenia poważnemu i nagłemu niebezpieczeństwu grożącemu życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu znacznej wartości, którego w inny sposób nie można uniknąć (art. 31 ustawy).

5.1-Powszechne korzystanie z wód

Powszechne korzystanie z wód określone jest w art. 32 ustawy Prawo wodne przez wskazanie podmiotu uprawnionego (każdy), przedmiotu tego korzystania (publiczne śródlądowe wody powierzchniowe, morskie wody wewnętrzne oraz wody morza terytorialnego, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej) oraz jego celu (zaspokajanie potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub rolnego, bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych, a także do wypoczynku, uprawiania turystyki, sportów wodnych oraz, na zasadach określonych w przepisach odrębnych, amatorskiego połowu ryb). Powszechne korzystanie może zostać rozszerzone na inne kategorie wód w drodze uchwały rady gminy. W tym przypadku cel tego korzystania wynika z ustawy, natomiast jego zakres już z uchwały rady gminy (art. 32 ust. 3 ustawy).

5.2-Zwykłe korzystanie z wód

Te same kryteria (podmiotowe, przedmiotowe i kryterium celu) wyznaczają sferę dozwolonego zwykłego korzystania z wód. Zgodnie z art. 33 ustawy Prawo wodne, właścicielowi gruntu przysługuje prawo do zwykłego korzystania z wód stanowiących jego własność oraz z wód podziemnych znajdujących się w jego gruncie, z zastrzeżeniem, że prawo to nie uprawnia do wykonywania urządzeń wodnych bez wymaganej zgody wodnoprawnej (art. 33 ust. 1 i 2 ustawy). Cele zwykłego korzystania z wód obejmują zaspokojenie potrzeb własnego gospodarstwa domowego lub własnego gospodarstwa rolnego (art. 33 ust. 3 ustawy). Zakres prawa do zwykłego korzystania z wód został ograniczony przez ustaloną ilość pobieranych wód bądź odprowadzanych ścieków (art. 33 ust. 4 ustawy).

5.3-Szczególne korzystanie z wód

Szczególne korzystanie z wód zdefiniowane zostało w sposób negatywny (jest to korzystanie z wód wykraczające poza powszechne korzystanie z wód oraz zwykłe korzystanie z wód, równocześnie nieobjęte zakresem pojęcia usług wodnych) oraz pozytywny (przez enumeratywny katalog przypadków szczególnego korzystania wód zawarty w art. 34 ustawy). Szczególne korzystanie z wód jest, co do zasady, reglamentowane w drodze pozwolenia wodnoprawnego (art. 389 pkt 2 ustawy), w określnym zakresie objęte jest także systemem opłat za korzystanie z wód.