WATER FRAMEWORK DIRECTIVE

Przepisy ustawy Prawo wodne, dążąc do wdrożenia odnośnych postanowień Ramowej Dyrektywy Wodnej, ustanowiły system instrumentów finansowych służących zwrotowi kosztów usług wodnych. W efekcie podmioty z nich korzystające są zobowiązane do ponoszenia odnośnych opłat. Przynależą one do instrumentów ekonomicznych służących  gospodarowaniu wodami  (art. 267 pkt 1 PW.) . Do tej pory opłaty związane z korzystaniem z wód stanowiły element regulacji opłat za korzystanie ze środowiska, o których mowa w ustawie Prawo ochrony środowiska.

Zakres usług wodnych, za które pobiera się opłaty, uregulowany został szczegółowo w przepisach ustawy Prawo wodne. Zgodnie z tymi przepisami (art. 268 PW), opłaty te uiszcza się za:

1. pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych;
2. wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi;
3. odprowadzanie do wód:
   1. wód opadowych lub roztopowych ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzania opadów atmosferycznych albo systemy kanalizacji zbiorczej w granicach administracyjnych miast,
   2. wód pochodzących z odwodnienia gruntów w granicach administracyjnych miast;
4. pobór wód podziemnych i wód powierzchniowych na potrzeby chowu i hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych;
5. wprowadzanie do wód lub do ziemi ścieków z chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych;
6. zmniejszenie naturalnej retencji terenowej na skutek wykonywania na nieruchomości o powierzchni powyżej 3500 m2 robót lub obiektów budowlanych trwale związanych z gruntem, mających wpływ na zmniejszenie tej retencji przez wyłączenie więcej niż 70% powierzchni nieruchomości z powierzchni biologicznie czynnej na obszarach nieujętych w systemy kanalizacji otwartej lub zamkniętej;
7. wydobywanie z wód powierzchniowych, w tym z morskich wód wewnętrznych wraz z wodami wewnętrznymi Zatoki Gdańskiej oraz wód morza terytorialnego, kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, a także wycinanie roślin z wód lub brzegu.

Opłata za usługi wodne co do zasady składa się z dwóch komponentów – z nowej w polskim porządku prawnym opłaty stałej oraz opłaty zmiennej, uzależnionej od ilości wód pobranych (art. 270 PW). Opłata stała uzależniona jest od maksymalnej intensywności korzystania z wód, która określona zostaje w decyzji administracyjnej regulującej tę okoliczność: w pozwoleniu wodnoprawnym albo w pozwoleniu zintegrowanym. Z kolei opłata zmienna ustalana jest na podstawie faktycznego zakresu korzystania ze środowiska, np. ilości pobranej wody.

Wysokość maksymalnych stawek opłaty za poszczególne usługi wodne, zarówno w odniesieniu do opłaty stałej, jak i opłaty zmiennej, uregulowana została w sposób niezwykle obszerny i drobiazgowy w przepisach ustawy Prawo wodne.

Rozwiązania ustawowe uzupełniane są przepisami wykonawczymi. Rozporządzenia określają wysokość jednostkowych stawek opłaty za usługi wodne, zarówno w zakresie opłaty stałej, jak i zmiennej , a także sposób ustalania opłat podwyższonych za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi.

Ustalanie wysokości opłat, w miejsce dotychczasowego ustalania wysokości opłat we własnym zakresie (zgodnie z zasadą „samonaliczenia”), dokonują Wody Polskie (art. 271 ust. 1 PW).

Podmiotami zobowiązanymi do ponoszenia opłat za usługi wodne (art. 298 PW), są:

1. podmioty korzystające z usług wodnych;
2. osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, które na skutek wykonywania robót i obiektów mających wpływ na zmniejszenie naturalnej retencji terenowej doprowadziły do zmniejszenia tej retencji;
3. podmioty wydobywające z wód powierzchniowych, w tym z morskich wód wewnętrznych wraz z wodami wewnętrznymi Zatoki Gdańskiej oraz wód morza terytorialnego, kamień, żwir, piasek oraz inne materiały, a także wycinające rośliny z wód lub brzegu.

Pobór wód (odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do wód oraz wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi) bez pozwolenia wodnoprawnego lub z jego naruszeniem wiąże się z koniecznością ponoszenia tzw. opłat podwyższonych. Opłaty te zostały jednak skonstruowane odmiennie niż opłaty podwyższone uregulowane w ustawie Prawo ochrony środowiska. Przede wszystkim obowiązek ich uiszczenia nie będzie powstawał z mocy prawa, lecz będzie nakładany przez organy administracji. Zaś opłata podwyższona za naruszenie warunków pozwolenia wodnoprawnego odpowiada konstrukcyjnie administracyjnej karze pieniężnej za naruszenie pozwolenia emisyjnego na gruncie Prawa ochrony środowiska.

Wysokość opłat podwyższonych zależy od tego, czy podmiot działa bez wymaganego pozwolenia, czy też z przekroczeniem jego warunków. W pierwszym przypadku opłata podwyższona stanowić będzie 500% należnej opłaty zmiennej, w drugim zaś 10-krotność jednostkowej stawki opłaty zmiennej.

W przypadku działania bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego Wody Polskie będą mogły wydać decyzję o zakazie korzystania z wód przez dany zakład.